Share this
Decentralized หรือการกระจายอำนาจเป็นคำที่คุ้นหูกันโดยเฉพาะในระบบ Blockchain แต่หลายคนอาจยังไม่เห็นภาพว่าจะ Decentralized ได้อย่างไร มีหลักการอย่างไรและนำไปใช้อย่างไรได้บ้าง ในบทความนี้จะพาไปเจาะลึกมากยิ่งขึ้น
Decentralized คืออะไร?
Decentralized ซึ่งแปลว่า การกระจายอำนาจ หมายถึงระบบที่ไม่ได้มีศูนย์กลางหรือผู้ควบคุมเพียงคนเดียว แต่ทุกคนในระบบมีส่วนร่วมในการตัดสินใจและดำเนินการ โดยไม่มีใครเป็นเจ้าของหรือผู้ควบคุม
ในแง่ของ Blockchain คือระบบกระจายศูนย์หรือ Decentralized จะเห็นว่าไม่มีคนหรือองค์กรที่สามารถควบคุมหรือเปลี่ยนแปลงข้อมูลทั้งหมดในระบบได้ เพราะทุกคนสามารถตรวจสอบกันได้ ทำให้ระบบมีความโปร่งใสและปลอดภัยมากขึ้น
ความแตกต่างระหว่าง Decentralized กับ Centralized
ความแตกต่างระหว่าง Decentralized (กระจายศูนย์) และ Centralized (ศูนย์กลาง) คือวิธีการจัดการและควบคุมในระบบ ซึ่งมีข้อแตกต่างกันที่เห็นได้ชัด ดังนี้
การควบคุมและตัดสินใจ
ระบบ Centralized การตัดสินใจและควบคุมทั้งหมดจะอยู่ที่ศูนย์กลาง อาจเป็นผู้บริหารหรือองค์กรที่เป็นเจ้าของที่จะทำหน้าที่ควบคุมและตัดสินใจทุกอย่าง รวมถึงการจัดการทรัพยากรและข้อมูลต่าง ๆ หากเป็นระบบการเงินก็เหมือนธนาคารที่ควบคุมระบบการโอนเงินหรือรัฐบาลที่มีหน้าที่กำหนดนโยบาย ส่วนระบบ Decentralized การตัดสินใจหรือนโยบายจะถูกกระจาย ผู้ที่อยู่ในระบบทุกคนสามารถตัดสินใจหรือมีส่วนร่วมในการควบคุม หรือดำเนินการด้วยตนเอง โดยไม่มีจุดศูนย์กลางที่คอยควบคุม เช่น ระบบ Blockchain ที่ทุกคนสามารถร่วมกันตรวจสอบและยืนยันข้อมูล
ความปลอดภัย
Centralized เป็นระบบศูนย์กลางจึงถูกโจมตีได้ง่ายกว่าด้วยการโจมตีที่ศูนย์กลาง เพราะข้อมูลหรือการตัดสินใจดำเนินการต่าง ๆ จะอยู่ที่จุดศูนย์กลาง ดังนั้นหากศูนย์กลางถูกโจมตีก็จะส่งผลกระทบต่อทั้งระบบได้ แต่ Decentralized ข้อมูล การตัดสินใจและดำเนินการ จะถูกกระจายไปทั่วทุกจุดในระบบ ทำให้ระบบมีความปลอดภัยสูงขึ้น ต้องโจมตีทั้งระบบพร้อมกัน ซึ่งเป็นเรื่องยาก เช่น หากระบบ Blockchain ถูกแก้ไขข้อมูลในหนึ่งบล็อกก็จะต้องมีการยืนยันจากทุกคนในเครือข่ายก่อน
ความเข้าถึงและความยืดหยุ่นของระบบ
สำหรับระบบ Centralized ผู้ใช้ต้องพึ่งพาผู้ควบคุมหรือศูนย์กลางในการเข้าถึงหรือใช้บริการ หากศูนย์กลางมีปัญหาระบบทั้งหมดก็จะใช้านไม่ได้ แต่ในระบบ Decentralized สามารถเข้าถึงได้จากหลายจุด หรือจากเครือข่ายหลายแห่ง ระบบจึงมีความยืดหยุ่นสูง และยังสามารถทำงานต่อไปได้ แม้จะเกิดปัญหาขึ้นกับจุดใดจุดหนึ่ง
ต้นทุนในการจัดการ
ระบบ Centralized ถึงแม้จะจัดการง่ายเพราะมีการควบคุมจากศูนย์กลาง แต่ก็ต้องมีค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษาศูนย์กลาง รวมถึงใช้บุคลากรจำนวนมากในการดูแลจัดการ ส่วนระบบ Decentralized ไม่มีศูนย์กลางจึงไม่มีค่าใช้จ่ายในการจัดการดูแล แต่ต้องใช้ทรัพยากรมากขึ้น เพื่อรักษาความสมดุลของเครือข่ายเพื่อให้ทุกคนช่วยกันตรวจสอบและยืนยันข้อมูล
การควบคุมและความเชื่อมั่น
Centralized เป็นระบบที่จัดการจากศูนย์กลางการควบคุมจึงทำได้ง่ายและรวดเร็ว แต่ไม่สามารถตรวจสอบหรือเปลี่ยนแปลงข้อมูลได้ง่าย ๆ ส่วน Decentralized ผู้ใช้งานสามารถตรวจสอบข้อมูลและร่วมตัดสินใจได้ ทำให้มีความโปร่งใสและตรวจสอบได้ จึงทำให้ผู้ใช้เกิดความเชื่อมั่นในระบบ
ประโยชน์ของระบบ Decentralized
- ความโปร่งใส: เพราะทุกคนในระบบสามารถเข้าถึงข้อมูลได้ ทำให้ไม่สามารถซ่อนข้อมูลหรือปรับเปลี่ยนผลลัพธ์ได้ง่ายๆ
- ความปลอดภัย: การกระจายข้อมูลไปในหลายๆ จุดทำให้ยากที่จะโจมตีหรือล้มระบบเพียงแค่จุดเดียว
- การควบคุมที่เป็นธรรม: ระบบไม่มีการควบคุมจากองค์กรเดียว ทำให้ทุกคนมีสิทธิ์ในการตัดสินใจและมีส่วนร่วมในการดำเนินการ
- ลดความเสี่ยงจากการถูกแทรกแซง: ในระบบที่กระจายศูนย์ ข้อมูลและการตัดสินใจจะกระจายไปทั่ว ทำให้ไม่มีใครสามารถเปลี่ยนแปลงระบบได้ง่ายๆ
ข้อจำกัดของ Decentralized
แม้ว่า Decentralized จะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็ยังมีข้อจำกัดหลายข้อที่ต้องพิจารณาในการนำไปใช้
- ความซับซ้อนและการจัดการที่ยาก เพราะการกระจายอำนาจไปหลายจุดทำให้การจัดการยากเมื่อไม่มีศูนย์กลางควบคุม การตัดสินใจในบางกรณีอาจล่าช้า โดยเฉพาะเมื่อมีข้อเห็นต่างระหว่างผู้ใช้ในระบบ
- ประสิทธิภาพในการทำงาน Decentralized อาจมีปัญหาด้านประสิทธิภาพในการทำงานเมื่อมีการใช้งานมากขึ้น ข้อมูลที่ต้องถูกกระจายไปทั่วเครือข่ายอาจทำให้ระบบล่าช้าหรือไม่สามารถรองรับการทำธุรกรรมจำนวนมากได้
- ใช้ทรัพยากรสูง Decentralized ใช้ทรัพยากรสูงทั้งการประมวลผลและการจัดเก็บข้อมูล จึงต้องมีโครงสร้างพื้นฐานที่ดีมีประสิทธิภาพเพื่อรองรับการทำงานและการพัฒนาในอนาคต
- ขาดการกำกับดูแล เนื่องจากไม่มีหน่วยงานกลางที่คอยดูแลควบคุมมาตรฐาน ทำให้มีความเสี่ยงที่การดำเนินงานจะไม่เป็นไปตามมาตรฐาน หรือเกิดความผิดพลาดซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อระบบ
- ความซับซ้อนในการใช้งาน สำหรับผู้ใช้งานทั่วไปการใช้งานระบบ Decentralize อาจะเป็นเรื่องยาก ผู้ใช้จะต้องมีความรู้ทางเทคนิคเพื่อเข้าถึงหรือใช้บริการ เช่น การใช้คริปโตเคอร์เรนซี่ผู้ใช้ต้องมีความรู้ด้านการสร้างกระเป๋าเงินดิจิทัลเพื่อเก็บรักษาเหรียญ
- ความเสี่ยงจากการใช้งานผิดประเภท เนื่องจากไม่มีหน่วยงานควบคุม ผู้ใช้อาจใช้ระบบในทางที่ผิด เช่นใช้หลอกลวงหรือแอบอ้างในการทำธุรกรรม
Decentralized blockchain คืออะไร
Decentralized Blockchain คือ เทคโนโลยีบล็อกเชน ที่ทำงานในลักษณะกระจายศูนย์ ซึ่งหมายความว่า ไม่มีศูนย์กลางหรือผู้ควบคุมเดียว ที่มีอำนาจในการจัดการหรือควบคุมข้อมูลทั้งหมดในระบบ แต่ทุกคนในเครือข่ายมีส่วนร่วมในการดูแลและยืนยันข้อมูล ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้ Decentralized blockchain มีความโปร่งใส ปลอดภัย และเชื่อถือได้ในระดับสูง
วิธีการทำงานของ Decentralized Blockchain
- การสร้างบล็อก (Block): เมื่อมีธุรกรรมเกิดขึ้นในระบบ ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับธุรกรรมนั้นๆ จะถูกบันทึกในบล็อกใหม่
- การกระจายไปยังโหนดต่างๆ: เมื่อบล็อกถูกสร้างขึ้น ข้อมูลจะถูกกระจายไปยังโหนด (หน่วยพื้นฐานของข้อมูล) ทั้งหมดในเครือข่าย และโหนดเหล่านั้นจะทำการตรวจสอบข้อมูล
- การยืนยัน (Consensus): โหนดในระบบจะใช้กระบวนการ Consensus Mechanism เพื่อยืนยันว่า ข้อมูลในบล็อกนั้นถูกต้อง ตัวอย่างเช่นในระบบ Proof of Work ผู้ขุด (miner) จะต้องแก้ไขปัญหาทางคณิตศาสตร์เพื่อยืนยันบล็อกใหม่ ในระบบ Proof of Stake ผู้ที่ถือเหรียญจะมีสิทธิ์ในการยืนยันบล็อกตามจำนวนเหรียญที่ถือ
- การบันทึกข้อมูลที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลง: เมื่อข้อมูลได้รับการยืนยันจากโหนดทั้งหมดแล้ว ข้อมูลจะถูกบันทึกในบล็อกที่เชื่อมโยงกับบล็อกก่อนหน้า ทำให้กลายเป็น Chain ที่ไม่สามารถแก้ไขได้ (Blockchain)
DeFi คืออะไรและมีหลักการทำงานอย่างไร
DeFi หรือ Decentralized Finance คือ ระบบการเงินที่ทำงานบนเทคโนโลยีบล็อกเชน โดยไม่มีการควบคุมจากองค์กรหรือหน่วยงานกลาง เช่น ธนาคารหรือรัฐบาล หลักการทำงานของ DeFi คือการใช้สัญญาอัจฉริยะ (Smart contracts) ซึ่งเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ทำงานอัตโนมัติบนบล็อกเชนในการให้บริการทางการเงิน เช่น การยืม -ให้ยืมเงิน การแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ หรือการลงทุนโดยไม่ต้องผ่านตัวกลาง หลักการสำคัญของ DeFi คือการสร้างระบบการเงินที่โปร่งใส เปิดเผย และไม่พึ่งพาตัวกลาง ทำให้ผู้ใช้สามารถควบคุมสินทรัพย์ของตัวเองได้มากขึ้น
Decentralized กับเทคโนโลยีสมัยใหม่
นอกจาก บล็อกเชน (Blockchain) ที่เป็นเทคโนโลยีหลักในการสร้างระบบ Decentralized แล้ว ยังมี เทคโนโลยีสมัยใหม่ อื่นๆ ที่สามารถนำหลักการ กระจายศูนย์ มาใช้ในการพัฒนาและประยุกต์ใช้งานได้อย่างหลากหลาย เช่น IoT (Internet of Things) คือการเชื่อมต่ออุปกรณ์ต่างๆ (เช่น เซ็นเซอร์, กล้องวงจรปิด, หรือเครื่องจักร) ผ่านอินเทอร์เน็ต ซึ่งทำให้สามารถแลกเปลี่ยนข้อมูลและทำงานร่วมกันได้ ในระบบ IoT แบบกระจายศูนย์ ข้อมูลที่ถูกเก็บและส่งต่อมักจะไม่ถูกเก็บที่ศูนย์กลางเดียว แต่จะถูกกระจายไปยังอุปกรณ์ที่อยู่ในเครือข่ายทำให้มีความเร็วที่สูงขึ้น เพราะไม่ต้องส่งข้อมูลไปประมวลผลที่เซิฟเวอร์กลาง และอุปกรณ์ต่าง ๆ สามารถทำงานร่วมกันได้อัตโนมัติ นอกจากนั้น AI (Artificial Intelligence) เช่น สมาร์ตโฟน ก็มีการใช้ระบบ Decentralized โดยการฝึกฝนโมเดล AI โดยไม่ต้องส่งข้อมูลไปยังเซิฟเวอร์กลาง แต่ฝึกฝนในอุปกณ์นั้นเลย จึงช่วยป้องกันการรั่วไหลของข้อมูลส่วนบุคคล
Decentralized เป็นระบบที่มีประโยชน์และสามารถช่วยพัฒนาเทคโนโลยีต่าง ๆ ให้เกิดความรวดเร็ว ปลอดภัยได้ อย่างไรก็ตาม Decentralized ก็เป็นระบบที่ยังมีข้อจำกัดอยู่ ดังนั้นการนำระบบ Decentralized ไปใช้งาน ผู้พัฒนารวมถึงผู้ใช้งานจะต้องศึกษารูปแบบ และวางพื้นฐานให้เป็นอย่างดี รวมถึงเลือกระบบที่เหมาะสมกับงานเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดด้วย
คำเตือน
*คริปโทเคอร์เรนซีและโทเคนดิจิทัลมีความเสี่ยงสูง ท่านอาจสูญเสียเงินลงทุนได้ทั้งจำนวน โปรดศึกษาและลงทุนให้เหมาะสมกับระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้
**บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาเท่านั้น ไม่ได้มีวัตถุประสงค์ในการให้คำแนะนำทางการเงินแต่อย่างใด